قدس آنلاین- بحث «پیوست فرهنگی» یکی از موضوعات مهم و از مطالبات رهبر معظم انقلاب و کارشناسان در حوزه فضای مجازی است. با تمام اهمیتی که این موضوع دارد هنوز تبیین این پیوست، اندر خم یک کوچه است و این در حالی است که تهدیدهای فضای مجازی همپای سرعت رشد و فراگیری آن، در حال افزایش است. این موضوع را به همراه برخی دیگر از مسائل مرتبط با آن در گفت و گویی با محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بررسی کرده‌ایم.
* برنامه وزارت ارتباطات و شخص وزیر در دولت دوازدهم برای به سرانجام رساندن بحث «پیوست فرهنگی» برای فضای مجازی و بخصوص شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های موبایلی از قبیل اینستاگرام و تلگرام با توجه به آسیب‌های گسترده موجود در این فضاها بخصوص برای نسل جوان و نوجوانان چیست؟
** اگر نگاه ما به حاشیه موضوع فضای مجازی باشد، باید به دنبال پیوست فرهنگی باشیم. اما یک نگاه فراتر از آن هم وجود دارد و آن این است که فناوری با خودش فرهنگ می‌آورد. بنابراین با این نگاه اصل موضوع فناوری خودش تبدیل می‌شود به فرهنگ. حالا ما چه باید بکنیم که این فرهنگ یا فناوری که وارد کشور و جامعه ما می‌شود، متناسب با سیاست‌ها و راهبردهای ما باشد؟ طبیعتاً نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم و منتظر بمانیم که این فناوری‌ها و ابزارها و فرهنگ همراه آن بیاید بعد ما بگوییم می‌خواهیم متناسب با سلیقه خودمان آن را تغییر بدهیم.
ما اگر واقعاً به دنبال فرهنگسازی و پیوست فرهنگی هستیم باید با تمام وجود در این عرصه خلاقیت به خرج دهیم.
یک دوراهی مقابل ما وجود دارد که وضعیت آینده را برای ما ترسیم می‌کند؛ یک سمت این دوراهی این است که ما واداده باشیم و هر آنچه را که آمده به همان شکل استفاده کنیم و تابع بشویم. راه دوم این است که با هر آنچه در این فضا وارد جامعه ما می‌شود، مقابله کنیم.
کسانی که این فضا و دوراهی را ترسیم می‌کنند، باید بدانند هر دوی این مسیرها برای ما سخت است. اگر جلوی فناوری‌های نو بایستیم و مقاومت کنیم، عقب می‌مانیم و اگر فناوری را به همان شکلی که وارد می‌شو، د بپذیریم و از آن پیروی کنیم آسیب می‌بینیم.
فرهنگ با تلاش و عمل به دست می‌آید؛ با حرف زدن و انتقاد کردن صرف به دست نمی‌آوریم و مشکلات و آسیب‌ها برطرف نمی‌شوند. البته نقد خوب است، اگر با عمل و راهکار همراه باشد. این عمل و راهکار شبکه ملی اطلاعات است. عمل این است که ما ابزارهای مورد نیاز جامعه را در این بستر داشته باشیم و تولید کنیم و اقتصاد آن را هم داشته باشیم و پشتیبانی کنیم. آن زمان است که فرهنگ، آن هم به شکل بومی ایجاد می‌شود و پیوست فرهنگی هم ایجاد می‌شود.
این موضوع مهمی است و با کار یک روزه و یک ماهه به دست نمی‌آید. باید همه جانبه وارد این مسیر شد و تلاش کرد.
شبکه ملی اطلاعات زیرساخت‌هایش آماده است، اما ما در لایه خدمات آن گیر داریم. انواع و اقسام مشکلات برای تولیدکنندگان و عرضه کنندگان خدمات در این عرصه وجود دارد.
از قوانین دست و پاگیر و سخت‌گیرانه که نیاز است در برخی جاها حذف شوند تا اینکه لازم است در برخی موارد قانونگذاری شود تا تصدی‌های حاکمیتی در این عرصه تا حد امکان کاهش یابند و اجازه دهیم کسب و کارهای نوپا جان بگیرند.
* موانع موجود بر سر راه گسترش شبکه‌های مجازی و پیام رسان‌های داخلی دقیقاً و به طور مشخص چیست و آیا دولت برنامه مشخصی برای حمایت و پشتیبانی از برنامه‌نویسان ایرانی در این حوزه دارد؟
** رسانه‌ها باید به سراغ این افراد بروند و کند و کاو کنند که موانع آن‌ها چیست و پای حرف آن‌ها بنشینند، ببینند نهادها و دستگاه‌های دولتی روزانه چند تا شکایت علیه آن‌ها می‌کنند، مثلاً خود ما در وزارت ارتباطات بنا بر قانون چقدر موانع برای آن‌ها ایجاد می‌کنیم.
* پس در خلاقیت و ایده مشکلی نداریم؟
** خلاقیت وجود دارد، اما باید شکوفا شود. اگر ما بخواهیم فرهنگ داشته باشیم، در این حوزه باید خودمان فناوری بیاوریم. اصل موضوع همین است؛ اینکه ما بگوییم پیوست فرهنگی در واقع سر خودمان را به جای دیگری گرم کرده‌ایم که زمان بگذرد. اما واقعیت این است که فرهنگ و پیوست فرهنگی در حوزه فضای مجازی و ابزارهای آن به دست نمی‌آید مگر با یک برنامه و تلاش زیاد. من زمانی یک مقاله‌ای نوشتم که اگر به دنبال برخورد با یک مطلب مستهجن در فضای مجازی هستید که وجود هم دارد، خوب دنبال عواملش بگردید که از کجا می‌آیند.
۹۰ درصد مطالب مستهجن در فضای مجازی توسط گروه‌های تبلیغاتی پخش می‌شوند که به دنبال جذب مخاطب هستند. خوب چرا کانال‌های تبلیغاتی تا این حد جاذبه پیدا کرده‌اند؟ چون کانال حلال برای توزیعش نگذاشته‌ایم. خوب کانال حلال آن را به وجود آورید و بگذارید مردم زندگی‌شان را بکنند. آن عوارض هم از بین می‌رود. خیلی از مشکلات و آسیب‌هایی که در این حوزه به وجود می‌آید اثر وضعی اقدامات خود ماست. ما باید دقت کنیم که این کشتی متعلق به ماست و همه سوار آن هستیم. هر کاری بکنیم به خودمان بر می‌گردد. نظر یک حقوقدان، نظر یک قاضی، نظر یک مسئول دولتی در رابطه با این مسائل اثر وضعی دارد. ناامیدی تولید کنندگان محتوا، ناامیدی کسب و کارهای نوپا در این کشور به معنای آن است که ما حاکمیتمان را از دست می‌دهیم.
باید با تمام وجود درک کنیم که سربازان ما در فضای مجازی و شبکه ملی اطلاعات همین کسب و کارهای نوپا هستند. اینکه نگاه کنیم و بگوییم این کالا رنگش مورد پسند ما نیست، این فرد مدل موهایش با سلیقه ما همخوان نیست و مانند آن، اولویت ما نیست. اولویت ما این است که هر کس خواست در این عرصه کار کند موانع را از جلوی پایش برداریم و اجازه دهیم کار کند. جهاد ما این است. دولت حمایت هم نکند، همان که موانع را از جلوی پای آن‌ها بردارد آن‌ها خودشان به شکوفایی می‌رسند و رشد می‌کنند. البته همه موانع هم دست دولت نیست که بردارد، مجلس هم باید ورود کند، قوه قضائیه باید از این عرصه حمایت کند. خیلی خوب است که نشست بگذارید و خود این‌ها بیایند حرف‌هایشان را بزنند.
* شما خودتان از اپ ایرانی استفاده می‌کنید؟
** بله من از بسیاری از اپلیکیشن‌های ایرانی استفاده می‌کنم. اما نمی‌توانم نام ببرم چون ممکن است ایراد بگیرند که تبلیغ شده؛ من از اپلیکیشن‌های ایرانی حمل و نقل و از پیام‌رسان‌ها استفاده می‌کنم و بنا به اقتضا و نیاز از ابزارهای دیگر هم بهره می‌برم. خیلی از ابزارها را به ما پیشنهاد می‌کنند و من هم آن‌ها را می‌بینم و بررسی می‌کنم که پیشرفت‌ها چیست. خوشبختانه پیشرفت‌های خوبی در برنامه نویسی و تولید ابزارک‌ها در داخل به وجود آمده است.
امروز ۲۳ هزار گروه برنامه‌نویس فارسی زبان و ایرنی در حال کار روی بازار اندروید ایران هستند و تولید محصول می‌کنند. هر کدامشان برای خود بازار دارند. بیش از ۱۴۰ هزار نفر در این زمینه اشتغال دارند. باید به این‌ها بها بدهیم. هر کدام آن‌ها تا می‌خواهند یک موضوع یا ایده‌ای را مطرح کنند و درباره آن حرف بزنند یک عده از کسب و کارهای سنتی جلوی آن‌ها می‌ایستند و یک عده دیگر صدای وا مصیبتشان بلند می‌شود. عده‌ای تجارتشان به هم می‌خورد و برای آن‌ها مشکل درست می‌کنند. عده دیگری به دنبال سهم خودشان هستند. با این وضعیت نمی‌شود انتظار داشت کار پیش برود. در این قضیه، خود فرهنگ مردم هم مؤثر است. ما باید از مردم بخواهیم. گاهی ما بسته‌های حمایتی برای این حوزه در نظر می‌گیریم به ما اعتراض می‌کنند که چرا حمایت می‌کنید یا تسهیلات می‌دهید.
نمی شود ما شعار اشتغال و حمایت از تولید بومی و محتوای فرهنگی بدهیم و بعد حمایت واقعی نکنیم. البته باید به دغدغه‌های مردم هم توجه کنیم. مردم نگرانند که بیایند در این حوزه و اطلاعاتشان مورد دستبرد قرار بگیرد و صدمه ببینند.
این مسائل را باید حل کنیم. در دستگاه قضایی و دولت باید حساسیت به وجود آید و موضوع چارچوب دار شود. مردم اطمینان خاطر داشته باشند که با مشکلی مواجه نمی‌شوند ضمن اینکه بدانند اگر این حوزه پا بگیرد، جوانان ایرانی اشتغال پیدا می‌کنند. ما باید اعتمادسازی کنیم.
نظر شما